|
از هربرت چپمن تا برانکو
|
 آيا سيستم بازي يك تيم را براساس توانايي‌هاي بازيكنان انتخاب مي‌كنند يا ابتداسيستم بازي برگزيده مي‌شود و سپس بازيكنان براساس آن سيستم چيده مي‌شوند؟ بهتر استسري به گذشته بزنيم: در سال 1863 فدارسيون فوتبال انگلستان قانون آفسايد را چنينتعريف كرد: <وقتي بازيكني به توپ ضربه مي‌زند، آن زمان همبازي‌هايش در موقعيتآفسايد قرار دارند كه از بازيكن ضربه‌زننده به دروازه حريف نزديك‌تر باشند>! نتايج اين قانون قابل پيش‌بيني است. تنها راه رسيدن به دروازه حريف دريبل زدن بودكه پيامد آن فوتبالي بدون نظم، هرج و مرج و غيرقابل پيش‌بيني است. شايد در همينروزها اولين سيستم فوتبال-هرچند بدون تفكر ويژه- يعني <سيستم دريبل‌زدن> شكلگرفت. درسالهاي پيش از جنگ جهاني اول باشگاه نيوكاسل يونايتد با تغيير در شكل اوليهسيستم دريبل زدن سه بار قهرمان انگلستان شد.
شاخصه‌هاي اصلي سيستم بازي اين باشگاه چنين بود:
چيدمان نفرات: دو مدافع مياني،دو بال كناري و يك مهاجم نوك
سيستم دفاعي: دفاع منطقه‌اي همراه با آفسايدگيري
سيستم هجومي: هافبك مياني بهعنوان بازگردان ايفاي نقش مي‌كند.
استفاده از سه مدافع
هربرت چپمن، اولين مدير فنيتمام وقت در تاريخ فوتبال، سيستم دفاعي با سه بازيكن را بوجود آورد. در اين سيستممدافع مياني به عنوان بازيساز و يار مستقيم نوك حمله حريف بازي مي‌كرد. دو بالكناري و دو مهاجم متمايل به عقب از ديگر تحولا‌ت نوين اين سيستم كه به WM نيز معروفاست، بوده‌اند. باشگاه آرسنال به مربيگري چپمن و با به كارگيري سيستم WM بهموفقيت‌هاي بزرگي در فوتبال انگلستان در سال‌هاي 1930 دست يافت. در همين سال‌هابسيار از كشور‌هاي ديگر از سيستم بازي انگليسي‌ها كپيبرداري كردند، به جزايتاليايي‌ها. «ويتوريو پوزو» مربي نامدار ايتالياي‌ها به مدت 36 سال يعني ازالمپيك 1912 استكهلم تا سال 1948 رهبري لا‌جوردي پوشان را بر عهده داشت. در تمامياين سال‌ها پوزو با رعايت اصول استقرار دفاعي با دو بازيكن شيوه جديدي براي مقابلهبا تله آفسايد به كار برد. ويژگي‌هاي اين سيستم بازي به طور خلا‌صه چنين بود
. چيدمان نفرات: دو مدافع مياني با پنج هافبك، يك مهاجم نوك و دو گوش كناري.
سيستم دفاعي: تركيبي از دفاع منطقه‌اي و دفاع پوششي كه هافبك مياني به عمق دفاعبر مي‌گردد. دو مدافع مياني دفاع منطقه‌اي انجام مي‌دهند.
سيستم هجومي: ضد حمله با استفاده از پاس‌هاي بلند. با استفاده از اين سيستمايتاليايي‌ها بين سال‌هاي 1930 تا 1936 از مجموع 49 بازي 33 بازي را برده و 10 بازيمساوي كردند. در اين سال‌ها به وضوح مي‌بينيم ايتاليايي‌ها به اهميت هافبك ميانيپي‌برده و با قرار دادن دو مدافع مياني ثابت ضريب اطمينان خط دفاعي را بالا‌برده‌اند. اين نوع سيستم بازي از جذابيت فوتبال در سال‌هاي قبل از جنگ جهاني دوم كمكرد. امروزه نيز به وضوح تاثيرات تفكرات پوزو را در فوتبال ايتاليا يا همان سيستمچند لا‌يه دفاعي كاتناچيومي‌بينيم.
 انقلا‌ب مجاري‌ها
تا اوايل دهه 1950 فوتبال به صورت ثابت و بدون تحرك كافي بازيمي‌شد تا اين كه مجاري‌ها انقلا‌بي نوين در فوتبال و سيستم بازي به وجود آوردند. تيم ملي مجارستان با دو مهاجم نزديك به خط دروازه و يك مهاجم نوك كه با بازگشت بهعقب به عنوان هافبك بازيساز بازي مي‌كرد آرايش جديدي را به دنياي فوتبال معرفي كرد. سيستم هجومي مجاري‌ها با تغيير متناوب مسير بازي و تعويض منطقه‌اي توپ عامل اصليتخريب سيستم دفاعي با سه بازيكن در آن روزها بود. مجاري‌ها هم به مانند انگليسي‌هابا سه مدافع در دهه 1940 بازي مي‌كردند اما مشكل بزرگ، حضور دو مهاجم تراز اول يعني پوشكاش و هيده كوتي در ليگ مجارستان بود كه تيم‌هاي مجاري را مجبور مي‌كردند تا يكبازيكن - بال كناري - به خط دفاعي اضافه كنند. اين تغيير - بر اساس شرايط بازي وحضور دو مهاجم مهار نشدني - منجر به پيدايش سيستم دفاعي با چهار بازيكن شد. پيروزيشگفت انگيز مجارستان در مقابل انگلستان و در لندن با نتيجه 6 بر 3 در سال 1953 ازنتايج سيستم نوين مجاري‌ها بود كه ويژگي‌هاي زير را داشت:
چيدمان نفرات: سه مدافعبا دو مهاجم نوك و حضور مستمر بال‌ها در منطقه دفاعي.
سيستم دفاعي: تركيبي از دفاع منطقه‌اي و پوشش منطقه‌اي.
سيستم هجومي: تغييرمتناوب مسير بازي و ارسال پاس‌هاي بلند.
(1).jpg) دفاع چهار نفره برزيل
در جام جهاني 1954 برزیل بهمجارستان باخت. اين شكست سر آغاز نگرش نوين فوتبال آمريكا جنوبي به سيستم‌هاي بازيشد. چهار سال بعد در جام جهاني 1958 برزيل هم سيستم مجاري‌ها را به كار گرفت وقهرمان جهان گشت. مشخصات برزيلي‌ها در اين جام به شرح زير بود:
چيدمان نفرات: دفاعمتمركز سه نفره با دو مهاجم مياني و يك گوش كلا‌سيك .
سيستم دفاعي: تركيبي از دفاع منطقه‌اي و پوشش منطقه‌اي
سيستم هجومي: پاس‌هايسريع و كوتاه همراه با تكنيك فوق‌العاده فردي در اوايل دهه 1960 دفاع سه نفره ديگرحربه مناسبي براي به كار انداختن مهاجمان نبود. حضور مهاجمان با‌تكنيكي چونگارينشا، واوا، دي‌دي، زاگالو و حضور پديده‌اي به نام پله ضريب اطمينان سيستم دفاعيبا سه بازيكن را زير سوِال برد. هر دو تيم انگلستان و برزيل با به كارگيري چهارمدافع در خط دفاع لزوم به كارگيري اين سيستم جديد را به دنيا معرفي كردند، اگرچهاين دو تيم با دو شكل مختلف بازي مي‌كردند اما سيستم دفاع چهار نفره در نزد هر دوتيم يكسان و مشهود بود. انگلستان با اين شيوه در سال 1966 قهرمان جهان شد. پيدايشليبرو ايتاليايي‌ها براي خنثي كردن دو مهاجم حريف چاره ديگري پيدا كردند. فرستادندو مدافع مياني يك خط به جلو براي مهار كردن دو مهاجم حريف و قرار گرفتن مرد سوم خطدفاعي در پشت اين دو مدافع بدون وظيفه يارگيري. اين مدافع را ليبرو يا سوئيپر نام گذاشتند.
 باشگاه اينتر پيشرو استفاده از ليبرو در فوتبال جهان نام گرفت. مارچلو ليپي چه مي‌گويد؟
مارچلو ليپي به استفاده از سيستم 4-3-3 مشهور است. وقتي از او نظرش را درمورد اين سيستم پرسيدند وي در جواب گفت: «قبل از اين كه به سراغ اعداد برويمبايد بگويم مشكل اصلي در فكر و انديشه ما است. هر تيم موظف است شخصيت و درك خاصخودش از بازي را داشته باشد. هر مربي بايد تيمش را چنان آماده كند كه بتواند درجريان بازي - و بنا به شرايط بازي - به دفعات تغيير سيستم دهد.» او در ادامه صحبت‌هايش و درخصوص انتخاب سيستم 4-3-3 مي‌گويد: «در اولين سال‌هاي حضورم دريوونتوس سه مهاجم داشتم؛ويالي، راوانلي، دل‌پيرو. ويالي و راوانلي بسيار قدرتمندهستند اما كند. سعي مي‌كرديم در طول بازي دفاع حريف را به عقب ببريم تا مهاجمان مابتوانند در نزديك محوطه جريمه حريف صاحب توپ شوند. با داشتن بازيكنان سريعي چونبوكسيچ، پادوانو، اينتزاگي، دل‌پيرو و زيدان سعي ما بر اين بود كه توپ را درسريع‌ترين زمان ممكن به اين بازيكنان در زمين حريف برسانيم.» وي چنين ادامه مي‌دهد: «شكل بازي تيم‌مان به خصوصيات مهاجمان من بستگي دارد. وظيفه يك مربي ايناست كه كارها را راحت‌تر كند. بديهي است كه نمي‌توان از بازيكنان انتظار داشت مو بهمو دستورات يك مربي را اجرا كنند اما مي‌توان بازي فوتبال را مثل يك نقاشي زيبابراي آنها ترسيم كرد»
.jpg) سيستم‌ها و فوتبال ايران.
برگرديم به فوتبال ايران. اولين تغيير اساسي در سيستم بازي و تغيير آرايش از 4-4-2 به 3-5-2 در فوتبال ايران بهاوايل دهه 1990 برمي‌گردد. براي اجراي سيستم 3-5-2 به دو پيستون كناري لا‌زم است كهاين دو بازيكن ضمن برخورداري از تكنيك سرشار بايد داراي قدرت بدني فوق‌العاده باشند، چرا‌كه در اين سيستم حضور مستمر دو پيستون كناري در موقع حمله و دفاع ضرورياست. رفت و برگشت‌هاي متعدد و دويدن‌هاي طولا‌ني در كنار خط طولي زمين از شاخصه‌هاياين نوع بازي است. بكن باوئر بر پايه همين تفكر و با داشتن دو پيستون به تمام معنا يعني اشتفان ريتر و اندي برمه در سال 1990 قهرمان جهان شد. جالب است VO2 MAXظرفيت اكسيژن‌گيري اشتفان رويتر برابر با ادي مركس، دوچرخه‌سوار افسانه‌اي تاريخ بوده است.
در فوتبال ايران نيز حضور جواد زرينچه اين جرات را به منصور پور‌حيدري داد تا بااستفاده از خصوصيات اين بازيكن و تركيب دو نفره او با مجيد نامجومطلق به سيستم 3-5-2 روي آورد. استقلا‌ل با اين سيستم قهرمان آسيا شد. در همان سال‌ها در جناح چپزمين مجتبي محرمي ظهور كرد و تيم ملي ايران صاحب دو پيستون ايده‌آل شد تا بتواند باسيستم 3-5-2 بازي كند. نتيجه مروريگذرا بر تاريخ فوتبال و نگاهي جامع و دقيق به فوتبال روز دنيا و حتي فوتبال خودمان نشان مي‌دهد كه مربيان صاحب سبك و تفكر بادرنظرگرفتن خصوصيات بازيكنان خود و در شرايطي با در نظر گرفتن خصوصيات تيم حريفسيستم بازي خود را انتخاب مي‌كنند. اگرچه نبايد فراموش كنيم كه اين سيستم‌ها نيستندكه تيم پيروز را تعيين مي‌كنند، داشتن تفكر ويژه تيمي براساس تمرينات منظم در قالبيك تيم باهوش و خلا‌ق عامل اصلي پيروزي است.
 يك مثال بزنم؛ فريدون زندي با درخشش دركايزرسلا‌ترن به تيم ملي دعوت شد. زندي چگونه و چرا در لاترن به عنوان يك ستارهمطرح شد؟ فريدون بازيكني است باتكنيك كه براي آنكه حداكثر توانايي‌هاي خود را درزمين بروز دهد، احتياج به فضا دارد. به همين دليل در كايزرسلا‌ترن زندي به عنوانهافبك نفوذي و در پشت دو مهاجم خود بازي مي‌كند. عطش بي‌نهايت او به گلزني يكي ديگراز دلا‌يل حضور او در اين پست است اما برانكو از زندي چگونه بازي مي‌گيرد؟ هم درسيستم 14-2-3- و هم در سيستم 3-5-2 زندي بازيكني نيست كه بتواند در گوشه چپ زمينخودنمايي كند، اگرچه سيستم پرورشي او در فوتبال آلمان سبب گشته كه بتواند خود را بااين پست جديد اخت كند اما زندي در تيم ملي ايران هماني نيست كه در كايزرسلا‌ترنديده‌ايم. آيا برانكو سيستم بازي تيم ايران را براساس مهره‌هايش انتخاب كرده است!
فوتبال میدیا.نت
|
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
با شگاه فرهنگی ورزشی تختی شهوار قدیم با بیش از 30 سال قدمت در فوتبال میناب
بازی دوستانه تیم فونبال بزرگسالان تختی شهوارآرشیو
آمار سایت